Taranartos en kruiden: Sinaas

De sinaasappel door de eeuwen heen.

De sinaasappel, tegenwoordig een alledaagse vrucht, heeft een fascinerende geschiedenis die zich uitstrekt van het verre Oosten tot de Middellandse Zee, en uiteindelijk tot in ons glas mede.

Door zijn heilzame eigenschappen en aromatische kwaliteiten is de sinaasappel onmisbaar geworden in culinaire en medische tradities.

Maar hoe is deze vrucht eigenlijk door de tijd heen gebruikt, en wat betekent dat voor de combinatie met mede, vooral met sinaasbloesemhoning?

We duiken in oude bronnen en verbinden die met hedendaagse kennis.

Sinaasappel in de oudheid.

De oorspronkelijke oorsprong van de sinaasappel ligt in Zuidoost-Azië. Volgens botanische studies zijn de vroegste cultivars afkomstig uit het gebied rond het huidige China en India.

Over het gebruik in de Westerse oudheid is weinig direct bewijs. In klassieke teksten zoals die van Plinius de Oudere (Naturalis Historia, 1e eeuw na Christus) wordt er gesproken over citrusvruchten, maar dit betreft vooral bittere citrus zoals citroenen en pomelo’s, niet de zoete sinaasappel die wij vandaag kennen.

Plinius vermeldt wel het gebruik van “malum citreum” (citrusappel), wat waarschijnlijk refereert aan bittere citrusvruchten. Een exacte verwijzing naar zoete sinaasappel ontbreekt waarschijnlijk omdat die pas later werd geïntroduceerd.

 

Ook de Griekse arts Dioscorides beschreef in zijn De Materia Medica (1e eeuw na Christus) verschillende citrusplanten met geneeskrachtige toepassingen, zoals het stimuleren van de spijsvertering en het bestrijden van koorts, maar weer zonder duidelijke verwijzing naar de zoete sinaasappel.

 

Tijdens de middeleeuwen

De grote verschuiving kwam met de Arabische expansie en handel in de vroege middeleeuwen (8e–10e eeuw). Arabische bronnen zoals Kitab al-Diryaq (9e eeuw) benoemen de bittere sinaasappel (Citrus aurantium) als medicinale plant.

Arabische kruidkundigen prezen de vrucht om zijn spijsverteringsbevorderende en antiseptische eigenschappen.

 

In Europa werden deze kennis en planten via Spanje en Sicilië geïntroduceerd. Middeleeuwse kruidboeken, zoals het Herbarium van Apuleius Platonicus (12e eeuw), roemen bittere sinaasappel vanwege zijn reinigende werking en de behandeling van koorts en maagproblemen.

Interessant is dat sinaasappel vaak in combinatie met anijs werd gebruikt, vanwege hun complementaire spijsverteringsbevorderende werking.

 

Gedurende de Renaissance en later.

De zoete sinaasappel (Citrus sinensis) arriveerde in Europa pas vanaf de 15e eeuw via Portugese en Spaanse ontdekkingsreizen naar Afrika en Azië.

Vanaf dan wordt de vrucht populairder als voedsel en smaakmaker.

 

In 17e-eeuwse receptenboeken, zoals The English Huswife van Gervase Markham (1615), verschijnen combinaties van sinaasappel met kruiden als anijs, kaneel en kruidnagel, vooral in zoete gerechten en drankjes.

Sinaasappel werd daarmee een symbool van verfijning en luxe.

 

Sinaasbloesemhoning en mede: een natuurlijke combinatie.

Sinaasbloesemhoning, gewonnen uit de nectar van sinaasappelbloesems, is een delicate honingsoort met subtiele citrusaroma’s.

Het gebruik van deze honing in mede brengt een natuurlijke verbinding tussen de vrucht en het eindproduct.

De bloemige, frisse tonen van sinaasbloesemhoning kunnen de fruitigheid van mede versterken en tegelijk een verfijnde, aromatische laag toevoegen.

Mede met sinaasbloesemhoning sluit aan bij de historische praktijk van het combineren van citrus en kruiden, en speelt in op de vraag naar authentieke smaken met een moderne twist.

 

Heilzame aspecten: oud en nieuw.

Zoals ook de oude kruidkundigen merkten, bevat de sinaasappel (en dus ook de bloesemhoning) bioactieve stoffen met mogelijke gezondheidsvoordelen:

• Vitamine C: essentieel voor het immuunsysteem en het voorkomen van scheurbuik, al eeuwenlang een bekende factor.
• Etherische oliën: sinaasappelolie bevat limoneen, bekend om zijn antimicrobiële en ontstekingsremmende eigenschappen (bron: moderne farmacologische studies).
• Antioxidanten: sinaasappel en honing bevatten flavonoïden die mogelijk bijdragen aan het bestrijden van vrije radicalen.

Maar, zoals altijd geldt: het effect in een alcoholisch drankje als mede is waarschijnlijk mild, en mag niet overdreven worden. Wel is de combinatie van smaak en subtiele heilzame effecten een mooie meerwaarde in de marketing.

 

Citaten en bronnen:

• Plinius de Oudere, Naturalis Historia (1e eeuw na Chr.) – over citrusvruchten.
• Dioscorides, De Materia Medica (1e eeuw) – beschrijving van medicinale planten.
• Kitab al-Diryaq, Arabisch kruidenboek (9e eeuw) – gebruik van bittere sinaasappel.
• Apuleius Platonicus, Herbarium (12e eeuw) – middeleeuws kruidenboek.
• Gervase Markham, The English Huswife (1615) – recepten met sinaasappel en kruiden.
• Moderne farmacologische studies over limoneen en antioxidanten in sinaasappelolie (zie bijvoorbeeld Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2005).

Opzoekwerk door kristof, google en Chatgpt.

 

Bij Taranartos heb ik met Sinaasbloesemhoning mede een recept ontwikkeld als cocktail. Perfect voor de zomeravonden. Deze kan je hier terugvinden onder de honingarchieven.

 

Bij kruik en vuur,

 

Kristof